Het gemiddelde taalniveau in Nederland daalt. Een van de oorzaken daarvan ligt in het feit dat er minder aandacht is voor de dialoog. De keuze voor telefoon, tablet en tv is daar deels debet aan. Het gemis aan sociale interactie bij kinderen onderling maar ook dat met de ouders: er is minder gerichte aandacht. Een zorg voor iedereen en een essentiële taak voor het onderwijs, waarbij in het verlengde daarvan logopedie een belangrijke rol speelt.
Een kind moet taal leren begrijpen
“Het is belangrijk dat kinderen op een goede manier leren communiceren. Taal is daarbij belangrijk. Een kind dat taal niet begrijpt, krijgt niet alleen taalproblemen, maar gaat mogelijk worstelen met álle vakken, waaronder bijvoorbeeld rekenen en biologie”. Renate Bosch-Reinten, logopedist sinds 2003, legt uit dat kinderen in de leeftijd tussen de 0 en 7 in een gevoelige periode voor taal zitten. Dan wordt de belangrijkste basis gelegd. “Je vergroot je sociale kansen door je taal goed te ontwikkelen!”
Verwoorden wat je doet
Ongeboren kinderen worden in de buik van de moeder al geconfronteerd met geluid. Zelfs dan hebben kinderen al gevoel met hun moedertaal, omdat het anders klinkt dan de klanken van een andere taal. En wanneer het kind geboren is, dient er eveneens te worden gepraat. “Het is belangrijk dat de ouders met het kind praten en verwoorden wat ze doen. Daarmee groeit de taal van het kind” aldus Renate. Kinderen leren taal door de taal die ze om zich heen horen. Het is enorm belangrijk dat ouders het goede voorbeeld geven en de juiste taal gebruiken. “Een kind wordt niet taalrijk geboren, maar is afhankelijk van het taalaanbod dat het krijgt”.
In beslag genomen door moderne communicatie
Renate wil niet teveel met de vinger te wijzen naar de elektronica, maar het fenomeen speelt wel degelijk een rol, ook bij het gedrag van de ouders. Ouders worden meer en meer in beslag genomen door de telefoon en communiceren daardoor minder met de kinderen. Er is minder gerichte aandacht voor elkaar. “Er zijn steeds meer prikkels en keuzes, maar een scherm praat niet terug. Kinderen kunnen veel kennis op doen via telefoon, tablet en televisie, maar zelf een gesprek voeren, dat wordt minder” aldus Renate.
Preventie en ontwikkeling
“Wij zetten binnen de gemeente Voorst in op preventie en ontwikkeling, zodat je de kans verkleint dat kinderen een stoornis ontwikkelen of dat ze bijvoorbeeld naar speciaal onderwijs moeten. Door vroege onderkenning kan veel worden voorkomen”. Het is daarom, dat kinderen in de gemeente Voorst gezien worden door Renate of haar collega Winanda Jansen. Ouders kunnen met hun dreumes of peuter het logopedisch spreekuur bij het CJG bezoeken als zij hulp of advies zoeken. Alle vijfjarigen worden logopedisch gescreend. Voor de kinderen is een bezoek aan Renate een feestje! “Ik ben 5 geworden, mag ik nu bij je komen? De kinderen spreken mij erop aan en zien er naar uit om in de bus plaats te nemen” en zo wordt een serieus item binnen de zorg voor het kind, een aangenaam verblijf in de knusse werkruimte met vooral veel boeken.
Ouders als bakermat voor taal en beweging
Renate ziet steeds meer kinderen die problemen hebben met communiceren. De taalvaardigheid en leesvaardigheid van kinderen daalt, één op de tien kinderen verlaat de basisschool met een taalachterstand: een zorgelijke ontwikkeling. Het brein ontwikkelt zich door input van buitenaf, taal is daar een hele belangrijke speler in. Daarnaast is het voor de ontwikkeling van het brein ook heel belangrijk om veel te bewegen. Kinderen bewegen steeds minder, zitten vaker op de achterbank van de auto. Lopend of fietsend is het veel makkelijker om met je kind te praten over alles wat er onderweg te zien is. Je bent actiever en kan je zintuigen beter gebruiken. Uit onderzoek is gebleken dat kinderen die veel bewegen een beter geheugen, betere concentratie en aandacht ontwikkelen: essentieel voor de ontwikkeling. Volgens Renate ligt daar vooral bij de ouders een taak; sturing geven aan het kind. Dat een kind leest en/of dat het voorgelezen wordt. Voorlezen is een stimulans voor de woordenschat. Kinderen met een grote woordenschat zijn weer goed in begrijpend lezen en dát heeft weer een positieve invloed op de studievaardigheden.
Taal en de verbinding met het dagelijkse leven
Ook Renate begrijpt dat er tussen uitleg, begrijpen en daadwerkelijk doen soms een aantal bruggen gelegd moeten worden. Daarom geeft ze een aantal tips om taal toe te voegen aan de dag:
Leg de telefoon aan de kant, zet de tv wat vaker uit
Eet gezamenlijk aan tafel, geef iedereen de kans om zijn belevenissen te delen. Ga er wat vaker met de kinderen op uit, ga ervaren, ga beleven! Dan komt de taal ook vanzelf Maak er een dagelijks ritueel van om voor te lezen, ga er samen plezier aan beleven. Daarmee vergoot je de kansen van je kind om taal te leren! Om dit alles kracht bij te zetten, wordt in de gemeente Voorst getracht de ouders te stimuleren om het goede te doen. En niet alleen bewustmaking bij ouders, ook bij de leerkrachten op scholen of de pedagogisch medewerkers op de peuterspeelzalen en kinderdagverblijven. Begeleiders van kinderen zijn door deze ondersteuning sneller gestimuleerd om kinderen ook door te verwijzen en bijvoorbeeld logopedisten mee te laten kijken of er wat aan de hand is. “In de gemeente Voorst is dat goed geregeld! Men weet ons te vinden. Samen hebben we een hele mooie omgeving gecreëerd, om zaken heel snel te constateren.”