Regels en grenzen geven kinderen en jongeren rust en duidelijkheid. Dit helpt hen om stap voor stap zelfstandig te worden. Waarom hebben zij grenzen nodig en hoe ga je daarmee om?
Kinderen en jongeren worden steeds zelfstandiger. Ze ontdekken en proberen van alles uit, van dreumes tot tiener. Vaak kunnen ze de gevolgen van hun gedrag nog niet goed inschatten. Daardoor kunnen ze in onveilige situaties terechtkomen. Ook weten ze nog niet precies hoe de wereld werkt en wat er van hen verwacht wordt.
Daarom is het belangrijk om grenzen te stellen. Dit biedt duidelijkheid en rust. Door grenzen te stellen, leert een kind wat wel en niet gewenst gedrag is in verschillende situaties.
Hoe stel je grenzen en geef je ruimte?
Als ouder of professional wil je kinderen niet alleen beperken, maar ook vrijheid en vertrouwen geven. Dit is vaak een kwestie van balanceren. Je leert steeds beter inschatten wat een kind nodig heeft. Hierdoor is het makkelijker om die balans te vinden.
Makkelijke regels: kort en duidelijk
Sommige regels zijn simpel te maken, vooral als iets gevaarlijk is. Bijvoorbeeld: 'We steken altijd samen over. Alleen oversteken is gevaarlijk.' Of: 'Slaan mag niet, dat doet pijn. Zeg in plaats daarvan: Mag ik na jou?' Voor jonge kinderen is het belangrijk om te zeggen wat ze wél moeten doen, omdat het woord 'niet' soms verwarrend kan zijn.
Lastigere regels: kijk naar het kind en de omgeving
Voor andere regels, zoals aan tafel eten of bedtijd, moet je goed kijken naar het kind en de situatie. Jonge kinderen hebben meer begeleiding nodig. Jij bepaalt de regels. Oudere kinderen mogen steeds meer zelf kiezen. Het karakter van een kind en de omgeving spelen ook een rol. Bijvoorbeeld, als een kind bij een drukke weg woont, laat je het niet alleen naar school lopen.
Bespreek samen met je partner of oppas welke regels je wilt hanteren. Dit maakt het duidelijker voor het kind.
Een voorbeeld: als je dochter te laat naar bed gaat, wordt ze de volgende dag vaak chagrijnig. Een duidelijke bedtijd voorkomt veel discussie en zorgt voor een fijnere dag.
Denk ook aan sociale regels
Als ouder stel je ook sociale regels over hoe je met anderen omgaat. Moedig bijvoorbeeld je kind aan om 'hallo' of 'dank je wel' te zeggen. Sommige sociale regels zijn minder duidelijk. Kinderen leren deze vaak door andere mensen na te doen. Uitleg helpt ook: 'Dank je wel zeggen is netjes', of 'Oma vindt het leuk als je dag zegt, maar zwaaien mag ook.'
Hoe bewaak je de grenzen?
Belangrijke regels zijn makkelijker uit te leggen. Als je iets essentieel vindt, zeg dan duidelijk waarom: 'Ik begrijp dat anderen later naar bed mogen, maar jij hebt meer slaap nodig. De dag is leuker als je goed geslapen hebt, dan wanneer je moe bent'
Soms is het lastig om je zelf aan regels te houden. Bijvoorbeeld in de vakantie veranderen bedtijden. Uitleg helpt kinderen om zich aan te passen. Meestal passen kinderen zich aan zodra ze begrijpen wat en waarom er iets anders is.
Wanneer veranderen de regels?
Kinderen testen de grenzen continu. Dit hoort bij het zelfstandig worden. Het is normaal dat ze soms de grens opzoeken of proberen te verleggen. Geef niet toe bij driftbuien, dan leren kinderen dat deze reactie werkt om hun zin te krijgen. Het is belangrijk om duidelijke regels te stellen, zodat kinderen weten wat ze kunnen verwachten. Dit voelt veilig voor hen en geeft ze rust.
Hoe ga je om met oudere kinderen?
Als kinderen ouder worden, krijgen ze vaak sterke meningen. Het is belangrijk om te kijken naar goede regels en om soms aanpassingen te maken. Als kinderen ouder worden kunnen ze ook beter meepraten over regels. Bijvoorbeeld: mijn dochter wilde later naar bed en gaf hier argumenten bij waarom ze dat vond. Mijn partner en ik hebben overlegd en een nieuwe tijd afgesproken.
Kinderen houden zich vaak beter aan regels wanneer ze begrijpen waarom deze bestaan. Vraag hen waarom ze denken dat een regel nodig is. Bespreek wat de gevolgen kunnen zijn van een aanpassing.
Je staat er niet alleen voor
Grenzen stellen is niet altijd simpel. Je hoeft dit niet alleen te doen. Praat erover met anderen zoals familie of vrienden, of vraag advies bij het centrum voor jeugd en gezin, het consultatiebureau, of de school. Het is normaal dat je niet alles perfect kan doen.
© Nederlands Jeugdinstituut, Utrecht, 2024